Цитаты габдуллы тукая на татарском языке
Обновлено: 21.11.2024
Әгәр дә сез орфографик хата тапсагыз, хаталы сүзне тычкан ярдәмендә билгеләгез һәм Ctrl+Enter төймәләренә басыгыз.
Следующая цитата
*Кәгъбә — монда «идеал», «йөз тоткан урын» мәгънәсендә.
Баскыч
Сөялгән, өй түрендә бар иде гаять тә зур баскыч,
Кырыклап басмасы бар — бик авыр һәм дә озын баскыч.
Кирәклектә бәрабәр булсалар да басмалар бергә,
Югаргы басма тиңләшми түбәнге басмалар берлә.
Югаргы басма мәгърур: «Мин югары, сез түбәнсез, — ди, —
Ничек гали минем урным, түбәнгеләр, күрәмсез?» — ди.
Бер адәм килде дә шул чакта әйләндерде баскычны:
Түбәнге басмалар менде, югаргысы түбән төште.
Борын
Электә бер кешедә бар иде киң бит, зур ындырдай,
Аның нәкъ уртасында бер борын һәм зур чөгендердәй.
Тәкәббер бу борын, китми исе һич башка мәхлукка;
Олугълыкны сөя торган, чөя торган үзен күккә.
Борын тәхкыйрь итә торган иде бигрәк аякларны,
Диеп: «Сез бик түбән җирдә, ерасыз былчыракларны».
Борынның сахибе бер көн чыга яңгырлы көн юлга,
Каядыр ул бара, һич тә борылмый уңга һәм сулга.
Егылды ул кисәктән, чөнки баткактан аяк тайды,—
Тәкәббер зур борын бик шәп кенә баткакка капланды!
*Тәхкыйрь итү — кимсетү, хурлау.
Үтенеч
Яшь вакытта яшьнәдем, көчле вакытта күкрәдем;
Яшьнәмим дә, күкрәмим дә — утсыз инде күкрәгем!
Килде тоткынлык, түбәнләнде уемның куллары;
Хөр заман ак кул белән күкләрдә йолдыз чүпләдем.
Ак күгәрченне кулымнан алдылар, козгын биреп;
Ак кирәк дип, пакь кирәк дип, күпме күз яшь түкмәдем.
Ул — түгел күңлем эшеннән, тик ялан кулның эше,
Кызмагыз бик, чыкса мәйданга басылган чүпләрем.
Бәрәңге вә гыйлем
И бәрәңге! Безгә килдең син ерак Амрикадан*;
Мәгърифәт! Син безгә килдең мондарак — Яурупадан.
И бәрәңге! Син күрендең әүвәле күрнешкә чит;
Шаулады, күргәч сине, барлык мужик: ул дип «җәдид!»
Ул бәрәңгене китергән дип бу җиргә дәһриләр
Һәм эчендә ул бәрәңгенең, имеш, дип зәһре бар.
И бәрәңге, күп әзаларга синең сабрың беләм,
Ташлады йолкып мужик халкы төбең-тамрың белән.
Ул бәрәңгене ашаучыны ора дип Алласы,
Син аталдың ул заман: «кяфер вә шәйтан алмасы!»
И бәрәңге! Инде шатлан, кичте баштан ул чагың;
Син, җиңеп, иттең мәкян инде мужикның корсагын.
Син кикертсәң, ул хәзер: «Әлхәмделилла!» — дип куя;
«Күп шөкер, — ди, — бу җимешне бирде Мәүла!» — дип куя.
Син, алып үрнәк сабырлы бу бәрәңгедән, гыйлем!
Аз гына нурландыра башла мужикларның миен!
*Зәһре (зәһәре) — агуы.
Кыйтга («Көчләремне мин кара көннәргә…»)
Көчләремне мин кара көннәргә саклый алмадым,
Көннәремнең һичберен дә чөнки ак ди алмадым.
Булды юлда киртәләр, эттән күбәйде дошманым,
Чөнки залимнәрне, өстеннәрне яклый алмадым.
Кайтмады үч, бетте көч, сынды кылыч — шул булды эш:
Керләнеп беттем үзем, дөньяны пакьли алмадым.
Урланган мәгънә
Нихәл, шагыйрь? Кәеф хушмы? — дидем шагыйрьгә беркөнне.
Кәеф юк, дуст, әле мин күп җәфа чиктем золымнан,— ди.
— Ни булды? Нишләделәр? Әйтче, шагыйрь, кемдер ул залим?
Яшермә инде миннән, кемлеген мин дә белеп калыйм.
— Менә шул: башка шагыйрьләр тынычлык бер дә бирмиләр,
Шигырь язганда, һәр юлга минем мәгънәне урлыйлар.
Алар урлап бетергәчдин минем шигъремдә ни мәгънә
Кала соң? — Калды инде барча әшгаремдә бимәгънә.
Бу шагыйрь дустны мин, мәзлум күреп, гаять тә кызгандым
Вә дәрхаль өстәл өстеннән моның әшгарен эзләндем.
Табып, мин шагыйремнең барча әшгарен карап бактым,
Укып чыктым: бөтенләй буш нәзым, тозсыз шигырь таптым.
Дидем: «Ай-һай, явызлар, нинди залим, уңмаганнар бит,
Моның шигърен алар, чынлап та, алган, урлаганнар бит!»
*Мәзлум — җәбер күргән.
*Дәрхаль — шунда ук, шул ук вакытта.
*Нәзым — көйле әсәр.
Тәләһһеф
Мәлганәт, пычрак вә ялган берлә тулган безнең эч;
Бар начарлыктан, бозыклыктан гыйбарәт безнең эш.
Шаккатабыз тышкы зиннәтләр, киемнәргә карап;
Җан сатабыз әллә нинди вак «тиеннәргә» карап.
Керләнә өст-өстенә рух, һич хозур вөҗданга юк;
Ни сәбәптән җир йөзендә тәнгә — мунча, җанга — юк?!
*Тәлзһһеф — кайгыру, хәсрәтләнү.
*Мәлганәт — түбәнлек, явызлык.
Сәхифәләр Татар-информ420066, Казан, Декабристлар ур., 2нче йорт.
“ТАТМЕДИА” акционерлык җәмгыяте
Редакциянең электрон почтасы
Баш редактор урынбасары
Intertat © 2001 - 2020 Әлеге ресурста 16+ категорияләренә керүче мәгълүмат булырга мөмкин.
"ТАТМЕДИА" АҖ филиалы "Татар-информ" мәгълүмат агентлыгының Intertat (Интертат) республика электрон газетасы редакциясе".
Гаммәви матбугат чарасын теркәү турындагы таныклык Россиянең элемтә, мәгълүмати технологияләр һәм гаммәви коммуникацияләрне күзәтчелек хезмәте тарафыннан 2020 елның 17 гыйнварында бирелде. Таныклыкның номеры - ЭЛ № ФС 77 - 77652.
Материалларны тулысынча яки өлешчә куллану бары тик редакциядән язмача рөхсәт булганда гына мөмкин.
"Татмедиа" республика матбугат һәм массакүләм коммуникацияләр агентлыгы ярдәме белән чыгарыла.
Следующая цитата
Не горюй о том, что было и прошло,
Не вернешь, как не вздыхай ты тяжело.
Ты за то, что не под силу, не берись,
Ты посильною задачею займись.
Слову всякому не очень доверяй,
Самого себя опорой избирай.
Стояла лестница в саду, так тяжела и высока,
Что, вероятно, было в ней ступеней свыше сорока.
Хотя ступени все нужны и ни одной нельзя убрать,
Не хочет верхняя ступень себя с подругами ровнять.
— Я наверху, а вы внизу! — им говорит она, горда.-
Вам, нижним, жалким, до меня не дотянуться никогда!
Но люди лестницу в саду перевернули, и как на грех, —
Была ступенька наверху, а оказалась ниже всех.
Шурале
Есть аул вблизи Казани, по названию Кырлай.
Даже куры в том Кырлае петь умеют… Дивный край!
Хоть я родом не оттуда, но любовь к нему хранил,
На земле его работал — сеял, жал и боронил.
Он слывет большим аулом? Нет, напротив, невелик,
А река, народа гордость, — просто маленький родник.
Эта сторона лесная вечно в памяти жива.
Бархатистым одеялом расстилается трава.
Там ни холода, ни зноя никогда не знал народ:
В свой черед подует ветер, в свой черед и дождь пойдет.
От малины, земляники все в лесу…
… показать весь текст …
Следующая цитата
26 апреля известному татарскому поэту Габдулле Тукаю исполняется 135 лет. В честь этого мы подготовили несколько интересных басен его авторства. Тексты сокращены и адаптированы, к ним прилагается аудио, перевод ключевых фраз и тест по содержанию и лексике.
урнаштыру коды уртаклаш
Тукай мәсәлләре (басни Тукая)
урнаштыру коды уртаклаш The code has been copied to your clipboard. The URL has been copied to your clipboard- Facebook-та уртаклаш
- Twitter-да уртаклаш
No media source currently available
0:00 0:07:00 0:00 йөкләү аудио уйнаткычҺәркем эштә
Бер көнне Борһанетдин исемле малай мәктәпкә бармаска булды. "Мин бүген укырга бармыйм, кырга уйнарга барам", – диде дә чыгып китте.
Кырда ул бер Атны күрде. Ат янына барды да: "Әйдә, Бахбай, икәү уйныйк, күңел ачыйк", – диде.
Ат: "Юк, җаным, минем уйнарга вакытым юк. Минем сабан сөрәсем бар. Хуҗама хезмәт итәсем бар. Син үзең генә уйна", – дип җавап бирде.
Бала моннан соң Умарта янына барды. Барды да: "Әй, Умарта корты! Әйдә икәү уйныйк, күңел ачыйк", – диде.
Умарта корты да: "Юк шул, минем эшем бар. Җәй тиз үтә. Минем көзгә кадәр төрле чәчәкләрдән бал җыясым бар. Син үзең генә уйна", – диде.
Борһанетдин бер кош янына да барды. Аннан да бергә уйнауны үтенде. Тик кош та малайның үтенечен кабул итмәде. Аның кошчыкларын ашатасы бар икән. Ул көн-төн чебен-черки аулый икән.
Бергә уйнарга иптәш тапмагач, Борһанетдин тирән уйга чумды. Уйлады-уйлады да тиз генә мәктәпкә йөгерде.
СЛОВА И ВЫРАЖЕНИЯ бармаска булды – решил не идтикырга – в поле
күңел ачыйк – дава веселиться
сабан сөрәсем – пахать
хезмәт итәсем – служить
бал җыясым – мёд собирать
бергә уйнауны үтенде – попросил поиграть вместе
үтенечен кабыл итмәде – не приняла просьбу
уйга чумды – (фразеолог.) задумался
Яхшылыкка яхшылык
Күгәрчен бер Кырмысканың суда бата башлаганын күрде. Ул ике дә уйламады, томшыгына яфрак капты да суга ташланды. Кырмыска яфрак өстенә менде. Дулкын яфракны ярга чыгарды. Кырмыска шулай үлемнән котылды.
Бервакыт бер Аучы Күгәрченне ауларга әзерләнде. Кырмыска кошның яхшылыгын хәтерли иде. Коткаручысына ярдәм итәргә теләде һәм Аучының итегенә керде.
Аучы Күгәрченгә атарга теләгәндә, Кырмыска Аучының ботыннан тешләде. Ул шул кадәр каты тешләде, Аучы хәтта кулыннан мылтыгын төшерде. Ә Күгәрчен исән калды.
СЛОВА И ВЫРАЖЕНИЯ ике дә уйламады – (фразеолог.) и секунды не раздумываляфрак капты – схватил лист
суга ташланды – бросился в воду
ярга чыгарды – вынес на берег
итәгенә керде – вполз в обувь
ботыннан тешләде – укусил ногу
кулыннан мылтыгын төшерде – выронил из рук ружьё
Кеше һәм Арыслан
Көчле булудан акыллы булу яхшырак.
Моңа ышанмаган кеше шушы хикәяне укысын.
Бер Аучы агачлар арасында корбанын көтеп ята иде. Әмма үзе Арыслан тырнагына эләкте. Арыслан аңа: "Менә миңа эләктең! Тикшерик әле, көчең кайда икән? Сез, кешеләр, үзегезне барлык хайваннарга падишаһ дип йөрисез. Менә шуны тикшерергә мөмкинлек туды", – диде.
Бичара Аучының тавышы ишетелде. "Без сездән көчлерәк дип уйламыйбыз без. Кешеләр сездән акыллырак дип саныйбыз. Менә мин хәзер акылым белән шундый эш эшләрмен, сез ул эшне көчегез белән эшли алмассыз", – диде ул. Арыслан аңа ышанмады: "Мактанма! Мин сезнең ул әкиятләрегездән ары дым инде! – диде.
Аучы: "Юк, падишаһым, әкият түгел. Хәзер осталыгымны күрсәтәм. Мин хәзер кача алмыйм. Сүзем ялган булса, шушында ук мине ашарсың", – диде һәм хәйләсен әйтте. "Агач арасында пәрәвезләр бар. Мин алар астыннан акылым белән чыга алам. Ә син менә көчең белән чыгып кара. Үзең күрәсең: пәрәвез таш дивар түгел. Әз генә җилдән дә селкенә".
Арыслан: "Я, башта үзең чыгып кара!" – дигәч, Аучы җиңел генә чыкты.
Аның артыннан Арыслан, атылган ук сыман, пәрәвезгә сикерде дә чорналып калды.
Шулай итеп, акыл көчне җиңде.
СЛОВА И ВЫРАЖЕНИЯ корбанын көтеп ята – лежит в ожидании жертвыпадишаһ дип йөрисез – считаете царём
мөмкинлек туды – появилась возможность
Мактанма! – Не хвастай!
осталыгымны күрсәтәм – покажу мастерство
хәйләсен әйтте – рассказал хитрость
пәрәвезләр – паутины
таш дивар – каменные стены
атылган ук сыман – словно вылетевшая стрела
чорналып калды – запутался
Көзге һәм Маймыл
Маймыл көзгедә үзенең сурәтен күргән. Ул Аюга төртеп болай дигән: "Кара әле, иптәш! Көзгедә нинди кыяфәтсез, ямьсез бер хайван күренә. Кара әле, аяклары нинди кәкре, йөзе нинди шыксыз. Әгәр мин шул көзгедәге нәрсәгә әз генә охшасам, хәсрәттән буылып үләр идем.
Дөрес, минем дә кайбер дусларым көзгедәге бу хайванга охшаганнар. Мин аларны бармак белән санап та күрсәтә алам.
Аю моңа болай дип җавап биргән: "И Маймыл иптәш! Син дусларыңны санап мәшәкатьләнгәнче, бер тапкыр үзеңә генә карасаң булмасмы?"
СЛОВА И ВЫРАЖЕНИЯ көзгедә сурәтен күргән – увидел в зеркале отражениекыяфәтсез, ямьсез, шыксыз – (син.) невзрачный, некрасивый
хәсрәттән буылып үләр идем – от горя удавился бы
санап мәшәкатьләнгәнче – чем мучиться счётом
Яшь агач
Мужикның урманда балта тотып барганын яшь Агач күрде дә, Мужикка кычкырды:
– И Агай! Зинһар, хәлемә кер һәм янымдагы карт агачларны кис. Мин алар аркасында якты дөньяны күрмим, иркенләп сулый алмыйм. Алар бик тыгыз утыралар. Шуңа тамырларымны рәхәтләнеп җәя алмыйм. Миңа җил дә, кояш нуры да керми. Син мине коткарсаң, мин бер елда урманның иң матур агачы булыр идем.
Мужик Агачны тыңлады. Балтасын алды да якындагы барлык карт агачларны кисте.
Менә яшь Агач хәзер сөенде, аңа дөнья иркенәйде.
Ләкин бу сөенү урынлымы?
Хәзер бичара яшь Агачны кояш яндыра, өстенә бозлы яңгыр ява, ком бураны пычрата, җил җиргә кадәр бөгә иде. Шулай бер көнне давыл килде дә яшь Агачны сындырды.
Бу хәлне күргән бер Елан җирдә яткан Агачка карап:
– И яшь бала! Хәзер кемгә үпкәлисең? Бу бәладә үзең гаепле. Әгәр карт агачларга зарланмасаң, ул агачлар сине җилдән– яңгырдан сакларлар иде. Син ышыкта тыныч кына үсәр идең. Зур Агач булыр идең! – диде.
СЛОВА И ВЫРАЖЕНИЯ хәлемә кер – войди в положениеякты дөньяны күрмим – света белого не вижу
иркенләп сулый алмыйм – не могу свободно дышать
тыгыз утыралар – растут густо
тамырларымны рәхәтләнеп җәя алмыйм – не могу вдоволь пустить корни
урынлымы – уместно ли
бозлы яңгыр ява – льёт град
ком бураны пычрата – пачкает песчаная буря
җиргә кадәр бөгә – до земли склоняет
давыл сындырды – буря повалила
Бу бәладә үзең гаепле. – В этом горе само виновато.
Интересные басни, правда? Очень надеемся, что вам понравилось. Также у нас есть следующие произведения Тукая в адаптированном формате:
Ну а теперь предлагаем пройти тест по содержанию и лексике и проверить себя:
Читайте также: