Джашлыгъымда кергенимде замансыз акъыл алгъанем загадка
Обновлено: 25.12.2024
Джюрюгюз, аланла, барайыкъ,
Ма улан туугъан той барды.
Бир алгъыш аякъ да алайыкъ,
Къурманлыкъгъа асыралгъан къой барды.
Эсиме тюшгенди джырларым,
Къойну да эти бишгинчи,
Айджаякъ, джырынгы джырладым
Ма ал тишлерим тюшгюнчю.
Джырынгы айтайым да башындан:
Сайлаб алгъанма къашынгдан.
Хауле болдум да къошумдан,
Ашаялмайма ашымдан.
Акъылымы алдынг да башымдан.
Элни къартындан, джашындан,
Мен таугъа кетиб а джашындым,
Ичимден терен ахсындым.
Кёкюрек тюйменг болгъа эм,
Акъ ёшюнюнге да тизерге.
Къуршоу кямарынг мен болсам,
Белинги буууб да юзерге.
Бир ала чабакъ да болгъа эм,
Ичген сууунгдан джюзерге.
Джибек аркъан сен болсанг,
Тёбеннгиге чалыб юзерге.
Айджаякъ, ала да джаулугъунг,
Сени эсенлигинг, саулугъунг?
Марал кийикге да ушайды
Дуния билген ариулугъунг.
Айджаякъ, ала да джаулугъунг
Ариу джарашады бойнунга.
Мен сукъланама да ёлеме
Мамукъдан джумушакъ къойнунга.
Айджаякъ, ала да джаулугъунг
Ариу джарашады бойнунга.
Кюн сайын чыгъыб къарайма
Сени озарыкъ джолунга.
Айджаякъ, ала джаулугъунг
Ачмай къысаса мюйюшюн.
Ах, мени бла болгъаед
Мындан ары джашау юлюшюнг.
Айджаякъ ала джаулугъунг,
Сыртынга атаса къанатын.
Кече джукъусуз болама,
Ийнансанг, сени амалтын.
Айджаякъ, ала джаулугъунг,
Аны чачакълары джохарлай,
Сени сюйюб болуб къалама
Таурухладагъы хапарлай.
Айджаякъ, ала джаулугъунг,
Кесинги кенгден танытал,
Къыйылгъан къара къашларынг
Эки кёзюмю арытад.
Айджаякъ, ала джаулугъунг,
Аны арасында джибеги.
Сени сюймей къалай этейим,
Алтын тауукъну джюджеги.
Айджаякъ, ала джаулугъунг,
Къыйыры бла кёгю, агъы,
Сени сюймей къалай этейим,
Кийикни маркъа улагъы.
Айджаякъ, татлы тиллисе,
Джокъду сёзюнгю бузугъу.
Сени сюймей къалай этейим,
Алтын терекни булчугъу.
Джюрегими джауун ашайды
Эки кёзюнгю аласы.
Сени сюймей къалай этейим,
Къундузну джумушакъ баласы.
Айджаякъ, сабыр кёллюсе,
Джокъду халинги ыргъагъы.
Сени сюймей къалай этейим,
Тау сууну ала чабагъы.
Айджаякъ, ала джаулугъунг,
Къутас чачынгы джабады.
Сени амалтын джюрегим
Тамам тауусулуб къалады.
Бошуна ашырма заманны,
Кука сёзле бла терилте.
Къачаннга дери турлукъса.
Айджаякъ, мени термилте.
Джаякъларым джары болдула,
Айджаякъ, сеннге джыр эте,
Аякъларым берчден толдула,
Сени ючюн артыкъ джюрюте.
Айджаякъ, ала джаулугъунг,
Чыммакъ бойнунгу джашыра.
Къачан барлыкъма мен сени
Юйюнге дери ашыра?
Сакълатма мени, тилейме,
Джюрегингдегин бери айтмай,
Сени алсам, джашаб турлукъма.
Бирда къартлыкъгъа хорлатмай.
Айджаякъ, ариу джарашады
Башынга къысхан джаулугъунг,
Сени амалтын кетиб барады
Кийик кибик саулугъум.
Къачаннга дери турлукъма,
Айджаякъ, сеннге термиле?
Сен джолну барсанг, сууну барырма,
Суу шоркъалагъа кёмюле.
Айджаякъ, ала джаулугъунг,
Аны алалары онгмайды,
Сен меннге берген ауруугъа
Бир дарман себеб болмайды.
Айджаякъ, ала джаулугъунг,
Бойнунгда турады хаман да.
Акъылым башымдан таяды.
Кёзюнге къарагъан заманда.
Айджаякъ, ала кёзлеринг,
Джюрек байлайла сёзлеринг.
Ойра, сенден ариу болурму?
Сени къалай кёбле сайлайла!
Айджаякъ, къара да къашларынг,
Джылкъыгъа джарармы джашларынг.
Джазыуунг манга да болурму?
Бир туура чыгъады ташларынг.
Къутасдан къарады чачларынг,
Тарасанг, таракъ кирмейди.
Кичини къызы да Алакёз
Санга накъырдамы сюймейди.
Ой, джылкъы анасы къарт байтал,
Ёлмей джазгъа чыкъса, тай табар.
Саулай дуниягъа айлансам,
Сенден ариу меннге къайда бар?
Ой, джылкъы анасы къарт байтал,
Ол къарышкъулакъ тай табар,
Мен сени анангы таныйма -
Къалгъан къатынладан байхамбар.
Ой, джылкъылада къашха тай,
Келиб, бойнун салды къурукъгъа,
Къарнашынг Акъбайны сайладым
Сау юч ёзенде джууукъгъа.
Мен мындан къараб таныйма
Ариу отлагъан атланы.
Ойра, дуниямда кёрмегенме
Туура сюймекликден татлыны.
Акътуякъ аджир берликме
Сеннге келечелик айтханнга.
Джети джандет бош болсун,
Ой, сен ариуну табханнга.
Къошкъулакъ ариу кёреме
Мени джылкъылада кёк атым.
Джылтырайды, джанады
Джанымда алтын сагъатым.
Магулаланы да терекле,
Сеннге сёлешедиле мёлекле,
Ала джаз башында чагъалла,
Бишиб тюблерине агъалла.
Кёгетле баллы болалла,
Хапарыбызны халкъгъа джаялла.
Сюймегенлерибиз да болур,
Ма эки эшикни джабалла.
Магулаланы терекле -
Ол акъ бетинге кёлекке.
Сеннге заказ бериб ишлетгенме
Мен акъ кюмюшден челекле.
Магулаланы терекле
Замансыз бишиб агъалла.
Сени амалтын, Айджаякъ,
Джюрекле ауруу табалла.
Ой, джылкъы анасы къарт байтал,
Ол сакъат болду, ырахын,
Ойра, мен сюйгенлей сюймесенг,
Сени болсун мени гюнахым.
Ой, тарпан тайла ойнайла.
Ала ойнагъандан тоймайла.
Сени ананг манга берлигед, -
Къалгъан сюймегенле къоймайла.
Ой, джылкъылада къашха тай,
Аягъын салмайды тузакъгъа.
Бу тюзелген ишни нек ийдинг
Бош тилле бла узакъгъа?
Ой, тузакъ, дейдиле, къоймайла,
Къанджыгъамда джибек аркъаннга,
Сора "хора", дейдиле, къоймайла,
Кесим миниучю тарпаннга.
Тыбынады дейдиле, къоймайла,
Къанджыгъамда джибек аркъаннга.
Сени сюегинг ушайды
Къарабашланы Нарханнга.
Ой, юй башында кёк кёгюрчюн,
Къанатын джыйгъанды учаргъа.
Узалама, къолум а джетмейди
Ол акъ бойнунгдан тутаргъа.
Ой, джылкъылада сары тай.
Мени миннген атым арымай,
Ойра, бизге заран болгъанны,
Ёмюрю кетсин джарымай.
Ойра, кёкге басхыч салгъанма
Кёкде булутланы чачаргъа.
Манга эки къанат битгеед,
Айджаякъны алыб къачаргъа.
Ойра, джаш джюрекле ойнайла,
Ала ойнагъандан тоймайла.
Элигизде аман адамла,
Сени алдайла да къоймайла.
Ма джылкъы анасы акъ байтал
Акъ ариу тай табар.
О, тулгъа барлыкъ сен болсанг,
Санга менден иги да ким табар!
Ой, джылкъы атасы къарт аджир,
Ариу джыйылады аркъаннга.
Акътуякъ аджирни берликме,
Айджаякъны манга табханнга.
Ой, джылкъы атасы къарт аджир,
Ариу джыйылады аркъаннга.
Къара тюлкю да тюшге эд
Тебердиде темир къабханнга.
Мен таралама, ёлеме:
Саннга къайнайды сарыуум.
Сени мындан алыб къачаргъа,
Джетмейди мени къарыуум.
Эртденбла эртде бараса
Сен ананг ийген джумушха.
Ой, сени ючюн алгъанма
Джашагъан элимден гурушха.
Мен сагъыш этиб олтурсам,
Джюрегим къуджур этеди.
Менден насыбсыз болурму.
Айджаякъ бурулуб кетеди.
Барыб олтурама кюн сайын
Эшик аллыгъызда турушха.
Тейри, мен кетиб къалама
Сени амалтын япон урушха.
Ой, ариу туугъан Айджаякъ,
Кюнтурушха тийген кюнтаякъ,
Бек ушагъанынг - чын аякъ,
Тилейди сени Къасбот кюлаякъ.
- Ой, Багъыр улу бурулсун,
Къалай хоралагъа минеди,
Къара кёрпе тонла киеди,
Къысыр къатынланы сюеди.
Кюнюнг батха эди да булутха!
Хапарынгы барыб айтырма.
Тебердиден ары да Дууутха,
Да андан ары айтдырма.
Ой, айтханынгча сюймесенг,
Дининг тийсин къара чууутха.
Сёзюм джайылыб а кетгенди
Бу джамагъатха, джууукъгъа.
Айджаякъ, бизни да кюнтаякъ.
Болур сени къутас чачларынг.
Ой, джылкъыланы да айдарла,
Айджаякъ, сени джашларынг.
Тарасанг, таракъ кирмейди,
Айджаякъ, къутас чачынга.
Джылкъыладан атлыкъ берирме
Сени абадан джашынга.
Эки элде сайлаб алгъанма
Акъбай бла Ахматны джууукъгъа.
Джашлай тюшсенг, юретир эдим
Мен сени ариу къылыкъгъа.
Мен сатыу сыртха баргъанма,
Ойра, маймёз гетен алгъанма
Ариу Айджаякъгъа кёлекге.
Сени сормай алалмам
Токуну къатыны Мёлекге.
Урия Чюёкъгъа баргъанем,
Бир баяр гетен алгъанем
Мен Айджаякъгъа чепгеннге,
Юсюне зем-зем суу себгенме.
Сатыугъа барыб келеем,
Этегим джетди балчыкъгъа.
Не пай бернеле санарбыз
Ачахматланы Нанчыкъгъа.
Бачхада битген балтурма,
Ашасанг, аууз кюйдюрген.
Бир сыйлы дууа эшитгенме.
Ма сюймегенни сюйдюрген.
Юсюнге ариу джарашад,
Айджаякъ ала чепгенинг.
Ой, байрым кече да сёнгнгеед
Санга джюрегими кёбгени.
Ой, Акъай, Ахмат, Нязбий да ёлмесин,
Мени тишсиз къртха бермесин.
Бу къртдан бир бек къркъма,
Мен джукъламайма, къалкъыйма.
Юч къарнашчыгъым да сюелле
Мени тишсиз къартха берирге.
Мен сукъланама да, ёлеме
Аны миннген атын кёрюрге.
О, Багъыр улу да бурулсун,
Бир ариу атлагъа минеди.
Кёрпе тонла да киеди,
Ариу къанатлыны сюеди.
Багъыр улу Къасбот минеди
Адамей тамгъалы атлагъа.
Бизни ишибизни салайыкъ
Уллу Тебердиде къартлагъа.
Биз урум халкъда джашайбыз,
Туз бла гырджын ашайбыз,
Ишлегенибиз кёмюр, кюлдю,
Бу джашау бизге джашау тюлдю.
Кел Тебердиге барайыкъ,
Анда печи бла юй салыб,
Тейри, зауукъ этиб джашарбыз,
Башыбызгъа ийнар, кюу салыб.
Багъыр улу деген кюлаякъ,
Къабыргъада болур чын аякъ,
Къабыргъадан кетиб ууалсын,
Шахар Тебердини суу алсын.
Айджаякъ, сени сюеме,
Ана баланы сюйгенча,
Алай къошакълы сен болма,
Сау дунияны билгенча.
Сен мени аллыма къарайса,
Багъыр улу Къасбот келед деб.
Алай къошакълы болма, Айджаякъ,
Мен сени ючюн ёлед деб.
Бир кеб айландырдынг ызынгдан,
Кюз оракъларым къалды орулмай.
Келсенг да, аллыкъ тюйюлме,
Хоншу къатынлагъа сорууламай.
Ойра, тауда отлагъан кийикле,
Ала джатмайла сойланмай.
Сени алай алыб къоялмам,
Иги сагъыш этмей, ойланмай.
Эбзелени джигит туугъан Къанамат,
Эки кёзюнгден сени джуууб къан агъад,
Этер эдинг санларынга бош болсанг,
Сени ургъан итле бла къазауат,
Джарыкъ джулдуз таугъа айланыб батады,
Ой, Учкуланда бир тулпар ёлюк джатады.
Чыкъгъан эдинг Сынты къабакъдан абрек,
Джети джылны Амгъата бойнун сакъладынг,
Джюрюдюнг кече бёрю, кюнюнг ит болуб,
Кийген кийиминг сирке болуб, бит болуб.
Джети джылны Амгъата бойнун сакъладынг,
Кийикле ёлтюрюб таулада этле къакъладынг.
- Къасбот, къарнашым, ёлюр тюшюбюзню кёргенме,
Кесим джангыз къымыжа болуб кёргенме.
- Къоркъма, Къанамат, адам кёрмез тюш джокъду,
Да бизни кибик эрге тюшмез иш джокъду.
- Кел, Къасбот, биз былай этиб турмайыкъ,
Дженгил огъуна биз Къарачайгъа барайыкъ,
Къонакъбайны Хубий улуна салайыкъ.
Биз баргъанек Абул-Керимге къонакъгъа,
Абул-Керим бизни къонакъ кибик кёрмеди,
Кёрмесе да тахсабызны итлеге бермеди,
- Толу кюнню къонакъ юйюнде джашырды,
Экинчи кюн бизни ариу айтыб ашырды:
- Орус мени энди ариу кёрмейди,
Джазгъан къагъытыма уллу акъыл бёлмейди.
Биз баргъан эдик ой Учкуланнга къонакъгъа,
Салыб тюшдюк Гюллю улу деген къанаугъа.
Бизни кёргенлей ол гинджи кибик кийинди,
"Хош келдинг, Къанамат" - деб, тюлкю кибик сюйюндю.
Алай баргъанлай бизни къонакъ юйге салгъанед,
Хыйла бла сауутларыбызны къолубуздан алгъанед.
Кечесине татлы хантладан тойдурду,
Кюндюзюнде ма къара къойлай сойдурду.
- Мен барайым да къагъыт, къалам алайым.
Сеннге, Къанамат, ариу къагъыт джазайым.
Киши кёрмезча сени деменгили джашырайым,
Паспорт алыб сизни тюрк патчахха ашырайым.
Алай айтыб ол бизни къоюб кетгенед,
Эшиклерибизни тышындан къылыч этгенед,
Мычымайын Ачау улу старшинагъа джетгенед,
"Кийикле тутдум" деб, къууаныб хапар этгенед.
Старшина элден уллу къарыу алгъанды,
Къанамат тургъан юйню тёгерегин канвой алгъанды.
Дауурланы эшитиб Къанамат терезеге башын салгъанды.
- Къасбот - деди, ой бизге болур болгъанды,
Тёгерегибиз къара чаукадан толгъанды,
Ай, Къасбот, керти болду бизни тюшюбюз,
Къолай болмады бизни къонакъбайда ишибиз.
Тогъуз окъ тийгенди, Къанамат, сени башынга,
Къара кюнле келди Алийни джигит джашына.
Не болгъанды белингде къара къамагъа?
Мыйынг чачылды юйде эшик къангагъа.
Протоколунгу къанынг бла джазалла,
Къабырынгы да Къара багъанада къазалла.
Эбзеланы тулпар туугъан Къанамат,
Къабыргъангда барды артыкъ иегинг,
Сени къанынгы бу итлеге къурутмаз
Артынгда къалгъан сынгар улан сюегинг.
Джаргъан докторла сени башынгы сылайла,
Тиширыула тюрсюнюнге къараб джылайла.
Амгъатада талай джылны джашадынг,
Марал, кийик териледен къош этиб.
Итден туугъан Гюллу улуна нек ышандынг,
Уллу кёллю болдунг, джанынгы бош этиб.
Учкуланда мурдар итле джашайла,
Уялмайла, адам этле ашайла.
Къочхар улу Къанаматны ёлтюрюб,
Патчахдан чын, саугъа, ашау алады,
Мурдарлыгъы ючюн медаль тагъады.
Ёлдю, кетди Эбзеланы Къанамат,
Тулпарлыгъынг арт кюнюнге джарамад.
Дунияда сенден джарлы ким болур?
Эгечинг джокъ кёзлеринги джумаргъа,
Ананг джокъду ёлюгюнге джыларгъа,
Атанг джокъду ысхатынгы къураргъа,
Къарнашларынг ушайдыла тууаргъа.
Ма кёрдюгюзмю Хаджибекирни этген итлигин?
Хаджи-Умар, ала бар сойгъан кийигинги джиблигин.
Бири туру, бири таша,
Бири мийик, бири алаша.
Бири джашил, бири уа акъ,
Болгъандыла кёкге чардакъ.
Башларында булут башлыкъ,
Кёзлеринде ёмюр джашлыкъ.
Къарла мутхуз болмаз ючюн,
Къонадыла кюмюш ай бла алтын кюн.
Адамлагъа саулукъ бериб,
Мийик кёкге къанат кериб,
Турадыла Кавказ таула,
Башларында дарман хауа.
Минги Таудан Казбек таугъа
Джел береди салам-саугъа.
Сандыракъны джетеги,
Алтын тонну этеги,
Сандырагъым, джетегим,
Джылтырайды этегим.
Джылтыраса, джанады,
Джана эсе, кюеди,
Кюе эсе, бишеди.
Суу къуйсагъыз, джукъланыр,
Джулдузханнга сукъланыр,
Сандыракълай саргъалгъын,
Кеме суулай чайкъалгъын,
Кёк джибеклей созулгъун,
Джаныу суулай бокъланнгын,
Стампулда джокъланнгын,
Сандыракъны хахайы,
Идрисни Махайы,
Джанкирни Шакайы,
Джангы чыкъгъан сандыракъ,
Джангылтады сол аякъ,
Тюзетеди онг аякъ.
Джиджиу улу Махмутду,
не устады табакъгъа,
Урдухандан мёлек кирмесин
Каппушланы къабакъгъа.
Сандыракъ эки тюрлюдю:
Бир тюрлюсю ойланыбды.
Джетей улу Ханымды,
Ханым къайда къалгъанды?
Терекледе сойланыб,
Джиджиу улу Юсюндю,
Хюсюнню Асхагъы
Къара сууну тауусду,
Биданы къасмагъы
Джиджиу улу Хюсюндю.
Сандырагъым, сарайым,
Аманынга къарайым,
Ора-ри-рау сандыракъ.
Сандыракъ сары байталлы,
Баргъан суулай тас болсун
Гебенланы Шайтанлы,
Ора-ри-рау сандыракъ.
Шмауханы джашлары,
Базыкъ-базыкъ башлары,
Какды билген ашлары,
Ора-ри-рау сандыракъ.
Чёпе къайры кетгенди?
Къамачыгъын табларгъа,
Чоюн какны сакъларгъа.
Как тюйюлдю, бегенеди,
Чёпе, къарнынг тегенеди,
Ора-ри-рау сандыракъ.
Сандыракъны, Сакканы,
Къарабийни, Макканы
Къара эшекни такъгъаны,
Ора-ри-рау сандыракъ
Следующая загадка
Келген келинигиз огъурлу болсун!
Келген келинигиз огъур аякъ бла келсин!
Келген келин уланла бешигин тебиретсин!
Келген келинни аягъы балда болсун! (Келин жаш тапса, аягъын балгъа сугъа эдиле.)
Толу юйюрлю болсун! Уланла атасы болсун! (Жашны атасына, анасына айтадыла.)
Киеуюгюз да огъурлу болсун.
Жангы жууукъла да огъурлу болсун ла!
Тукъум-жукъ болсунла! (Келинни, киеуню жууукъларына.)
Ахшы кюнде келсин!
Ахшылыкъ бла келсин! (Ол-бу юйге келин келгенин эшитген адамла.)
Ма бу аякъны башы кёкге ачыкъ болгъан кибик,
Ма бу эки джуукъну кёлю, джюреги бири бирине ачыкъ болсун.
Игиликлерин бери этсин, аманлыкъладан кери этсин.
Быланы сюймегенда эм мийик къаядан чёмертлениб кетсин,
Бек бишсинле сабанла,
Ашамасынла аманла,
Джашамасынла къабанла,
Сабанларыбызны башына къаргъыш джетмесин,
Тюбюн джырыб джылан ётмесин,
Бй эки сабийге къаргъыш джетмесин,
Алгъыш юслеринден кетмесин,
Аман киши айтханча Аллах этмесин.
Келген келинчик ышара келсин, кюле келсин,
Этер ишин биле келсин,
Къайын юйю сюе келсин,
Тунгуруб олтурсун,
Бутлай ариучукъ толтурсун,
Къайынларына аман болса уа,
Бурлай джылай олтурсун.
Къойну джюлюсюн берсин,
Ийнекни сютлюсюн берсин,
Атны чабханын берсин,
Ёгюзню тартханын берсин,
Итни да къабханын берсин.
Быланы сюймегенни ийнеги тюклю болсун,
Сабийи битли болсун,
Арбазы дауур болсун,
Юйдегиси гяур болсун.
Ийнелерин къабыргъагъа тюйресинле,
Джыл кюнюне тюй биртюкча юйлесинле.
Келген келинни джиби кибик,
Кесилген малланы тюгю кибик,
Кёкден джаугъан джауум кибик,
Джерден чыкъгъан битим кибик,
Ма бу эки сабийге Аллаху тагъаля,
Аллай бир рысхы берсин,
Я Аллах, тохсан тогъуз атынг бла тилейбиз,
Бергенде да ёлчелемей берсин.
Келген келинчикни къолу джигер болсун,
Ауузу хомух болсун.
Алгъыш аякъ, боза аякъ да - къуругъан чёбню башыды,
Ашхыланы ашыды,
Ач къарынны токъ этген,
Аманлыкъны джокъ этген.
Бй бозады, бозады,
Ашхы уланла муну ичерге базады.
Келген келинчикни бир къолу бир къолундан узун болсун,
Бир бети бир бетинден къызыл болсун,
Тогъуз джашы бла бир джангыз къызы болсун.
Келинчик, къулагъынга, бурнунга тийиб къой,
Къайын атанга иги бол,
Къаыйн анангы уа бишир, кюйдюр,
Джашарыкъ адамынга сакъ бол.
Къартлагъа басхыч бол,
Джашлагъа ачхыч бол,
Хар айтхан сёзюнг акъыл болсун, ёкюл болсун,
Керек кюнде къайынларынга кёкюренгинг кёпюр болсун.
Эсенлик, саулукъ, байлыкъ,
Аллах бермесин джарлылыкъ.
Кёб болайыкъ къарачайлыла,
Кёбню насыбы да кёб.
Да кёю къалай болайыкъ? - дегенинде,
- Джанлы къагъына къалмасын,
Къозламагъан тиши къалмасын, ол заманда кёб боллукъбуз - дегенди.
Амин дегенле тилеклерин табсынла,
Амин демеген да тилин къабсын.
Ана деген тилегин табсын,
Ана демеген тилиб къабсын,
Дунияны башында анадан татлы джокъду,
Бу этилген рысхыла, я Аллах, бошнагъына кетмесинле,
Бизге келген къызчыкъ да ана болсун,
Сизге келген да ата болсун,
Бизге келген огъурлу аякъ салсын,
Сизге келген огъурлу аякъ къошсун.
Экиси да тукъумлу болсунла.
Я Аллах, ол эки сабий тебингенде алгъа болсунла,
Уранганда малгъа болсунла,
Къарангыда чыракъ болсунла,
Абынганыбызгъа тыякъ болсунла.
Къууанч аладан кетмей,
Чебчиклери къурушмай,
Бири бири бла урушмай,
Сютден тойгъан къозучукълача ойнасынла.
Сизге келгенни анасыны белден энишгеси гетен болсун,
Атасыны да белден ёргеси болсун,
Туудукълары асыры кёб болгъандан,
Бири аркъасына, бири этегине тагъыла айлансала,
Джылтырыб тауусулмагъанла болсунла.
Ал табханы къыз болсун,
Бир джаны айча бир джаны кюнча джылтырагъан, бир омакъ зат болсун,
Экинчиси джаш болсун да, бютеу дуниягъа баш болсун,
Сегизинчиси къойчу болсун,
Тогъузунчу уланы уа къызла сюйген бир омакъ тойчу болсун.
Бу юйге бёркю бла келген кюоу болуб келсин,
Джаулугъу бла келген - келин болуб келсин,
Таягъы бла келген - къарт болуб келсин,
Джылауу бла келген - сабий болуб келсин.
Алгъыш аякъ къолубузда,
Уча, сый да аллыбызда,
Джангы келинни намысыды,
Келин юйню насыбыды.
Келген келин къутлу болсун,
Кёб джёнесин, джуртлу болсун.
Келген келинни аягъындан,
Джылыу урсун джаягъындан.
Мен кёб айта билмейме,
Кёб ахшылыкъ Аллах берсин.
Алгъышчыла алгъыш этсинле,
Аминчиле амин этсинле.
Алгъышлары къабыл болсун,
Дуниялары мамыр болсун.
Амин деген тилегин тапсын,
Амин демеген тилин къапсын,
Нарт алгъыш юйде къалсын.
Бу юйден алгъыш кетмесин,
Къаргъыш бу юйге джетмесин.
Дуниябыз мамыр болсун,
Ырысхыбыз къалын болсун.
Урунуб джашайыкъ,
Халал къыйын ашайыкъ.
Тынгылагъыз-тынгылагъыз-тынгылагъыз, ауруусуз болугъуз,
Тынгыламагъанла бауурсуз болугъуз,
Къууанчда боза аякъны къолгъа алайыкъ,
Къыраллыкъны тюз джолунда барайыкъ,
Палахдан къурлай къалайыкъ,
Алгъыш бери болсун,
Къаргъыш кери болсун,
Аны сюймеген тели болсун,
Агъачда айланган берю болсун,
Отджагъасына ёлю болсун,
Бу къууанчда къууанганла кеб болсунла,
Бу къууанчны сюймегенле ортабыздан тюб болсунла,
Бу къууанчны сюймегенлеге айтхан сезлерибиз окъ болсунла,
Алтын болсун терегиз,
Кюмюш болсун керегигиз,
Кисеу болсун келегигиз,
Ариу болсун сюйгенигиз,
Ийманлы болсун ёлгенигиз,
Бу къууанч кеб джылланы барсын,
Ырысхы, насыб юйюгюзде толуб къалсын,
Аман адам мындан чыкъмай ёлюб къалсын,
Ырысхыгъыз, насыбыгъыз кеб болсун,
Болгъандада, алай болсун:
Кекден джаугъан джауум кибик,
Джерден чыкъгъан кырдык кибик.
Агъачлада чырпы кибик.
Сабанлада кылкы кибик,
Сюрюуде джылкъы кибик,
Ырысхыны, насыбны бергенде алай берсин:
Къатын берсе - ариуун берсин,
Къой берсе - тюклюсюн берсин,
Ийнек берсе - сютлюсюн берсин,
Ёгюз берсе - тартханын берсин.
Ат бергенде - чабханын берсин,
Сынджырыбыз къурушмасын, юйдегибиз урушмасын,
Арбазыбыз тертгюл болсун.
Келинибиз ётгюр болсун,
Черенибиз ёре болсун,
Келинибиз тенглерине тёре болсун,
Арбазыбыз ташлы болсун,
Келинибиз джашлы болсун,
Атланганганда атха болуб,
Тебингенгенде малгъа болуб.
Абынганда таякъ болуб,
Къарангыда чыракъ болуб,
Бир Аллахха ийнакъ болуб,
Келген келинни аягъы джолгъа джарашсын,
Джаны байлыкъгъа талашсын,
Сезге хомух болсун,
Ишге джигер болсун,
Тегереги уландан толсун,
Эртденликде эртден туруб олтурсун,
Ингирликге буту кибик урчукъ толтурсун,
Аманыбыз алты болсун,
Акъылындан джарты болсун,
Озгъанны биз озайыкъ,
Озгъанны биз созайыкъ,
Бу къууанчны бети бла,
Аргъы тау, ары болсун,
Берги тау, бери болсун,
Ортасы къууанчдан толсун,
Муну бизге къызгъаныб берген эсе,
Къалгъаны юй, ийесине харам болсун.
Бу къыз бла джашны тойуюду,
Джангы юйдегини ойюнуду.
Ёмюрлери узакъ болсун,
Этген муратлары толсун.
Бир бирлерин бек сюйсюнле,
Халал джашаугъа эс ийсинле,
Насыблы ишге алчы болсунла,
Келген джаугъа ачы болсунла,
Къууанчлыкъ юслеринде барсын,
Алгъыш аякъны да акъсакъал алсын.
Алгъышчы алгъыш этсин,
Аллах къабыл этсин.
Келген келинни аягъы джолгъа джарашсын,
Тёгереги уландан толсун.
Насыбы, ырысхысы кёб болсун:
Кёкден джаугъан джауум кибик,
Джерден чыкъгъан кырдык кибик,
Агъачлада чырпы кибик,
Сабанлада къылкъы кибик!
Биз айтмагъан ариу алгъышланы Аллах айтсын!
Боза аякъ, сыра аякъ!
Джалбарайыкъ, арагъа салайыкъ!
Игиликден юлюш алайыкъ.
Аманлыкъдан кенгде къалайыкъ!
Игилик деген бизни юсюбюзден Кетмесин!
Аманлыкъ деген, артыбыздан къуууб Джетмесин!
Кийген кийими кеклю болсун, Акълы болсун!
Адамла бла джарашыу болсун, Татлы болсун!
Атлылар ойнар арбазы Болсун!
Бугъала бишер къазаны Болсун!
Къатында джууукъ базары Болсун!
Этеги - дженги кенг Болсун!
Игилеге, ашхылагъа тенг Болсун!
Сюрген сабаны битимли Болсун!
Келинчик кеси этимли Болсун!
Иги келин юйге келсе,
Ийнени ийнек этер.
Юй этер.
Аман келин юйге келсе, юйюнгю Тюб этер.
Бутун буруб олтурсун!
Бутлай урчукъ толтурсун!
Къайын анасына аман
Болса уа -Бурула, джылай Олтурсун!
Ал табханы, таракъчы Болсун!
Экинчиси, таякъчы Болсун!
Тюй бюртюк кибик Юресин!
Ашхы муратына Тюбесин!
(Семенланы Къалтур)
Насыблы болугъуз,
Аллах бир-биригизден айырмасын,
Алгъышлада айтылгъан бир иги юйдегичик болургъа
Аллах буйюрсун!
Келген келинчик ариу, нюрлю болсун,
Берекети бла келсин,
Къайын юйюнеогъур аякъ бла кирсин,
Ол келгенлей (ол келген юйню тукъуму айтылад)
Бир уллу игиликледжаусунла.
Алгъыш аякъны мен къолгъа алыб,
Алгъыш этеме джангы юйюр къурагъанлагъа!
Ахшы умутларыгъыз толурча Аллах этсин!
Аякъ ызыгъыз дженгил болсун!
Джангы юйюрюгюз джарыкъ болсун,
Насыблы, къууанчлы болугъуз!
Иги умутларыгъыз толсунла!
Аллах узун джашау джолугъузда болушсун!
Толу болсунла тилекле,
Ачыкъ болсунла джюрекле,
Ёмюрюгюз узакъ болсун,
Джашаугъуз насыбдан толсун,
Аллах этген ашхы муратларыгъызгъа джетдирсин,
Узакъ ёмюрню,бири-биринги англаб,
Къууанчда, насыбда,
Толу юйдегили болуб джашаргъабуйюрсун.
Тёбен орамда харсны къагъадыла,
Тёбен орамда келин алгъандыла.
Келген келин а адеб бла келсин,
Къайын ана бла къызлай келишсин,
Келген келин а кёлю бла келсин,
Къайын атагъа боза теджесин,
Келген келин а огъур бла келсин,
Ёмюр джашауун эри бла этсин,
Тели ушакъгъа кенгден къарасын,
Оюм хапаргъа эсин байласын,
Айрух адамгъа джууаш сёлешсин,
Ёксюз ёсген бла къабын юлешсин,
Ана тилин а анача сюйсюн,
Келин тилин да джорукъ бла тюйсюн,
Уну тузу да мийик къалансын,
Эки къолу бла рысхы санасын,
Бере да билсин ала да билсин,
Сабий болгъанны таулача тизсин,
Джашы къызы да адет тутсунла,
Халал ашларын халал джутсунла.
Тёбен орамда келин алгъандыла,
Тёбен орамда харсны къагъадыла,
Разы бол Аллах ол от джагъагъа,
Шайтан кирмезча отоу арагъа.
Ой, таулу киши бай болду,
Келин келди, той болду,
Къышхы кюню джай болду.
Келинчигим ахлу болсун,
Юйюрюне, джуртуна,
Джаулукъ къыссын башына,
Чындай кийсин бутуна,
Сёзге къызыб орамда,
Кюйдюрмесин чайникни.
Джукълаб къалыб, сюрюуден
Къалдырмасын ийнекни.
Тынгылагъыз,тынгылагъыз,тынгылагъыз.
Бу къууанчха къууаннганла кёб болсунла,
Бу къууанчны сюймегенле ортабыздан тас болсунла.
Бу къууанчны сюймегенлеге айтхан сёзлерибиз окъ болсунла.
Алгъыш бери болсун,къаргъыш кери болсун!
Бу элде элсиз къыйынлыкъ киши сынамасын,
Джашлай ёлгенди деб, киши джылямасын,
Бу элден насыб къурумасын,
Арбазларында ит улумасын.
Черек, ызына айланыб,
Минги таугъа миннгинчи,
Чегетде кийик юсюне кийим кийгинчи,
Кече арасында бир исси кюн тийгинчи,
Уруш отун сынамайын къалайыкъ,
Къууанчлада алгъыш аякъ алайыкъ,
Бир бирибизге джарыкъ бетден къарайыкъ.
Боза аякъны алайыкъ,
Джарыкъ бетден къарайыкъ,
Бу суу бла чёпню башыды,
Таулуну джарыкъ ашыды.
Уллуду бу аякъны хурмети,
Джарыкъ болсун муну этгенни бети.
Алгъыш аякъ алайыкъ,
Аманлыкъдан къалайыкъ,
Ауузубузгъа салайыкъ.
Бу аякъны башы ачыкъ кибик
Аллахны кёлю бизге ачыкъ болсун.
Бу баргъан джерге ауруу, талау бармасын,
Алгъыш юйде къалады.
Этилген алгъышла къабыл болсунла
Эшитгенлени джюреклери сабыр болсунла.
Хар ишибиз тамам болсун.
Энди кетер заман болсун.
Мен алгъыш аякъны
Сизни ючюн алайым,
Къууанч эте, къууана,
Сиз айтханлай болайым.
Кетди, джашла, бу аякъ,
Сизге – саулукъ, эсенлик,
Кюнде кюнюбюз да былай болсун.
Къатлай-къатлай терк келе туругъуз.
Чуакъ кекде джулдузла джылтырай,
Джелден терекледе чапракъла къалтырай,
Заман барад, аллына атлай.
Къач кече бу заманда джукълай,
Къач кекде ариу тиеди ай,
Аллах турсун сизни къуандрыгъанлай..
Кюн ортада кебеди эрденги чыкъ
Аллах керед мени джюрегим сизге ачыкъ
Аллах джашау берсин,
Аллах насып берсин
Игини сизге этсин аманны кери этсин!
Муратларыгъыз толсунла!
Къуруда эсигизде ашхы умутла болсунла!
Джолугъузда гюлле ёсюб, ариу чагъыб турсунла!
Кюн, ай, джулдузла- сизге къарамларын бурсунла!
Джашау джолда таукел атлаб барыгъыз, алгъа къараб!
Онглу болуб, джуртха, халкъгъа, джуукълагъа, тенге джараб!
Алтын кюнню джылыуу тийиб турсун башыгъыздан!
Аллах игилик берсин, айырмасын ашыгъыздан!
Насыб, къуанч , ашхылыкъ юйюгюзде уялансын!
Адамлыкъ, ишленмеклик, тюзлюк сизде къала салсын.
Иман болуб джюрекледе, ишлегиз сууаблыкъны,
Кече, кюнде хар къайдада, унутмагъыз джууаблыкъны.
Халал, джигер урунуб, чомарт болсун къолугъуз,
Къайры, къачач барсагъызда, джарыб турсун джолугъуз.
Танг алада, эртденликде, булбуллача джырлагъыз,
Сюйюнюгюз ариулукъгъа, нюр чачыб ийнакълагъыз.
Тохтамай урунугъуз, хорлатмай къыйын ишге,
Заран, бузукъ этмегиз, джашаугъузда кишиге.
Адеб, намыс, тюз иннет, джюреклеригизде орналсын,
Къыйынлыкъдан, чырмауладан Аллах сизни сакъласын.
Келинни кёзю сокъур болсун!
Къолу чолакъ болсун!
Аягъы топал болсун!
Тилсиз болсун!
Не ючюн? - десенг:
Кёзю сокъур болсун-керексиз затны кермезча, билмезча!
Къолу чолакъ болсун - кишиге заран джетдирмезча, урламаз -тырнамазча!
Аягъы топал болсун - керексиз джерге атламазча!
Тилсиз болсун - керексиз зат сёлешмезча!
Экеуленни бир-бирине этмезча!
Бу юйден алгъыш кетмесин,
Къаргъыш бу юйге джетмесин,
Аманла айтхан кибикда Аллах этмесин,
Былагъа зарлыкъ этгенни джашауу онгмасын,
Джегерге эшеги болмасын,
Джатаргъа тешеги болмасын,
Джай джайлыгъы болмасын,
Къыш къышлыгъы болмасын,
Ёмюрде тынчлыгъы болмасын.
Чырдысы къабынсын,
Эшиги джабылсын,
Юйюнде маджал къарты абынсын,
Ахырындауа бу юйге табынсын,
Юйдегиси урушсун,
Санлары къурушсун,
Гыжысы къуу болсун,
Ашагъаны уу болсун.
Тыянчагъы къутургъан суу болсун,
Сабийлери улусун.
Эки кезю къурусун,
Кийими болсун джагъасыз,
Элинде болсун багъасыз,
Киши бармасын алгъышха.
Ёлюгю атылсын багушха,
Аллайлагъа бу тыйыншлы тилекди,
Алай болургъада керекди.
Насыбыгъыз узакъ болсун,
Джашаугъуз джарыкъ болсун,
Арбазыгъыз къууанчладан толсун,
Насыбма дегенни уллу Аллах елчелемей, къызгъанмай берсин,
Къйынлыкъланы сизден кери этсин
Сюегенлеригиз сизге къууаныб,
Сиюмегенлеригиз да сизге сукъланыб джашар насыбны берсин Аллах.
Джаш телюбюз Аллах бла сакълансын,
Къартларыбызгъа узакъ емюр берсин,
Ёлгенлерибиз да рахматларын табыб джандетге кирсинле.
Ата джюрек къыйналмасын,
Ана кёз джыламасын,
Эгечле джарсымасынла,
Къарнашла башларын энгишге иймесинле.
Къартлагъа - джашлагъа, аталагъа - аналагъа, къарнашлагъа - эгечлеге, кюёулеге - келинлеге, хоншулагъа - элчилеге барсына да Аллах сюек саулукъ берсин.
Аллах берсин!
Келген келин къууана
Кюле келсин!
Кирген юйюн сюе келсин!
Этер ишин биле келсин!
Тары кибик юйресин!
Тюй кибик къозласын!
Игилени ызларындан ызласын!
Аман болса къорасын!
Бугъа бишер къазаны болсун!
Чарыкълары тюшмез кибик
Табаны болсун!
Тили хомух болсун!
Иши джигер болсун!
Аламат дуркъусу болсун!
Аны кибик быкъысы болсун!
Этген хантындан
Адам ашаб тоймасын!
Сабийлери арбазында ойнасын!
Тохсугъанлы толу аякъ
Толусу бла бал аякъ
Къолубузгъа алайыкъ!
Ичине да бир къарайыкъ!
Тилибизгеда бир салайыкъ!
Аллах толу юйдегили этсин!
Терен къартлыгъыгъызгъа дери татлы джашарча этсин!
Кесигиз не мурат эте эсегиз,
Аталарыгъыз аналарыгъыз не алгъышэте эселе,
Бюгюнюгюзде сизни ол муратларыгъыз толу болсунла,
Олалгъышланы Аллах къабыл этсин.
Насыблы, толу юйдеги болугъуз!
Келген келин къутлу болсун, джуртлу болсун,
Этекчигин ийе келсин
Этер ишин биле келсин
Бутун буруб олтурсун
Бутлай урчукъ толтурсун!
Келген келинигиз огъурлу болсун!
Келген келинигиз огъур аякъ бла келсин!
Келген келин уланла бешигин тебиретсин!
Келген келинни аягъы балда болсун!
(Келин джаш табса, аягъын балгъа сугъа эдиле.)
Толу юйюрлю болсун! Уланла атасы болсун!
(Джашны атасына, анасына айтадыла.)
Киеуюгюз да огъурлу болсун.
Джангы джууукъла да огъурлу болсунла!
Ахшы кюнде келсин! Ахшылыкъ бла келсин!
(Ол-бу юйге келин келгенин эшитген адамла.)
Следующая загадка
1352.
Юйню джарыгъы неди
Ана.
1353.
Ананы кёз чырагъы неди?
Бала.
1354.
Дунияда арый-тала билмеген не затды?
Баргъан суу.
1355.
Адамны къанаты неди?
Билим.
1356.
Дунияда не зат ортакъды?
Билим.
1357.
Дунияда эм сары не затды?
Гаккыны сарысы.
1358.
Кесини атын айтыб не зат къычырады?
Гугук.
1359.
Уясы болмагъан къайсы къанатлыды?
Гугук.
1360.
Адамны бетин не зат чыгъармайды?
Гырджын сюртген бла ат, джерлеген.
1361.
Адамны энишге не зат къаратады?
Ёлюм.
1362.
Дунияда эм татыусуз не затды?
Ёт.
1363.
Джазыкъ кимди?
Джаз джатхан.
1364.
Джарлыны анасы неди?
Джай.
1365.
Дунияда эм къынгыр не затды?
- Джанкъылыч.
1366.
Джер не затдан тоймайды?
Джангурдан.
1367.
Адам йе затдан тоймайды?
Джашаудан.
1368.
Джерни башында не зат дженгил джюрюйдю?
Джел.
1369.
Дунияда эм алаша не затды?
Джер.
1370.
Дунияда эм семиз не затды?
Джер.
1371.
Дунияда эм бай не затды?
Джер.
1372.
Адамны къолун не зат байлайды?
Джокьлукъ.
1373.
Дунияда зм узун не затды?
Джол.
1374.
Джюрюмегенлей дуниягъа не зат айланады?
Джол.
1375.
Дунияда эм татлы не затды?
Джукъу.
1376.
Дунияда эм джюрюк не затды?
Джюрек.
1377.
Дунияда эм ариу не затды?
- Джюрек сюйген.
1378.
Адамны адамлыгъын не зат танытады?
Иш.
1379.
Тили джарасына дарман болгъан неди?
Ит.
1380.
Дунияда эм кёк не затды?
Кёгюрчюн.
1381.
Дунияда эм мийик не затды?
Кёк.
1382.
Джерден ёргё не зат алынмайды?
Кёлекке.
1383.
Дунияда эм джумушакъ не затды?
- Кёмюк.
1384.
Кёзюн къысыб ким ашайды?
Киштик.
1385.
Дунияда эм джарыкъ неди?
Кюн.
1386.
Дунияда эм исси не затды?
Кюн.
1387.
Дунияда баласы болмагъан неди?
Къадыр.
1388.
Дунияда эм къара неди?
Къазан къара.
1389.
Ёсюмледе эм уллу къайсыды?
Къамиш.
1390.
Кёк кимге алаша керюнеди?
Къанатлыгъа.
1391.
Дунияда эм акъ не затды?
Къар.
1392.
Хар тилде ким сёлешеди?
Къая къызы.
1393.
Дунияда тойгъаны джарашхан неди?
Къой.
1394.
Кеси тенгли къоргъашынны не зат кёлтюреди?
Къумурсха.
1395.
Дунияда эм къызыл не затды?
Къына.
1396.
Дунияда не зат дамлыды?
- Мангылай къыйын.
1397.
Билимни ачхычы, неди?
Окъуу.
1398.
Дунияда эм арыкъ неди?
От.
1399.
Дунияда эм ауур не затды?
От.
1400.
Дунияда эм уллу байлыкъ не затды?
Саулукъ.
1401.
Джюрекни ачхычы не затды?
Сёз.
1402.
Дунияда эм таза не затды?
Суу.
1403.
Дунияны башында эм огъурсуз не затды?
Суу.
1404.
Мал джердеми кёбдю, суудамы кёбдю?
Сууда.
1405.
Тамырсыз не зат ёседи?
- Таш.
1406.
Нёгерсизни нёгери неди?
Таякъ.
1407.
Дуниягъа сакъалы бла ким тууады?
Теке.
1408.
Юйю биргесине джюрюген кимди?
Текелемюйюз.
1409.
Эркишини къанаты неди?
Тиширыу.
1410.
Юйге келбет ким салады?
Тиширыу.
1411.
Адам дунияда эм бек не затны унутмайды?
Туугъан джерин.
1412.
Дунияда къылыч кесмеген не затды?
Тюзлюк.
1413.
Дунияда ёлмеген не затды?
Тюз сёз.
1414.
Нени териси башына джауду?
Тюлкюню.
1415.
Сауланы къабыры неди?
Тюрме.
1416.
Эркишини эри не затды?
Чалкъы.
1417.
Кеси кесине къабыр ким ишлейди?
Чилле къурт.
Следующая загадка
Джаш ёмюрюм джанкъылышча джылтырай,
Къарт ёмюрюм балыкъ кибик къалтырай,
Джашлыкъ чагъым – кёз ачыуда, сыркыуда,
Къарт ёмюрюм – сагъыныуда, джарсыуда.
Джашау деген джашагъанны сынайды,
Къаллай бир джюк ташыр – деб а къарайды,
Эй, джазыуум мени теплер – тепледи,
Эм ауурну алыб манга джюкледи.
Таякъ тийген тартхан ёгюз болады,
Тартмагъанга арбачы бой салады,
Тартхан джарлы кюнде – кюню тюйюлген,
Тартмагъанынг – джата – тура кюйшенген.
Да, кюйшенир болум бизде болмады,
Кюйшенирлей къарын ашдан толмады,
Бу къралыбыз кете – кете онгмады,
Игиликге ышаныу да къалмады.
Джаш ёмюрюм джашнаб чакъгъан чакъ кибик,
Къарт ёмюрюм кюмюш тартхан акъ кибик,
Джаш кюнюмде – тёртнал чабхан ат кибик,
Къарт кюнюмде – джукъу басхан сант кибик.
Джашлыкъ деген – кёкге садакъ атаргъа,
Дунияда къарангыны чачаргъа,
Къартлыкъ деген, чачалмазын билгенлей,
Къарангыны къабыл этиб, тёзгенлей.
Джаш кюнюнгде сезиу алгъа барады,
Акъылынг а андан артха къалады,
Къарт кюнюнгде сезиу, акъыл тенглешир,
Алай тёнгек ол тенглеш бла демлешир.
Акъыл сюрюб, тёнгек тартмаз болгъанлай,
Сезиу джанса, кючсюз джюрек талгъанлай,
Эй, къартлыкъны джабышханын билликсе,
Ол теплеген тар сокъмакъгъа кирликсе.
Эй, джаш кюнюнг ауруу – талау билмеген,
Не джарсыу да борбайына тиймеген,
Къартлыкъ деген – ёмюр бла тюйюлген,
Ышаныудан, муратындан тюнгюлген.
Эй, джашлыкъды кёкде джулдуз сайлагъан,
Ол джулдузгъа умутларын байлагъан,
Къартлыкъ деген – къатындагъын сюйюучю,
Бир ушакъны уллу насыб кёрюучю.
Джашлыкъ чакъда – аслан кибик кёкюрек,
Хар ачыуну кётюрюрлей бир джюрек,
Къартлыкъда уа адам джукъа болады,
Аз къайгъы да анга ауруу салады.
Джашлыкъ деген – турмагъанлай талпыгъан,
Къартлыкъ деген джилик ауруу къатылгъан,
Джашлыкъ къартны ангыламаз, сезалмаз,
Къартлыкъ къалай ачытханын билялмаз.
Такъыр кёллю къартлыкъ манга джетгенди,
Къачдан къышха айланч джолун чертгенди,
Эй джашлыгъым, учхан къушдан тюк алгъан.
Эй джашлыгъым, кёзкёрмезден къарагъан.
Джаш кюнюнгде джюрек сезгек болуучу,
Да, къарт кюнде илгизликлей уруучу,
Джаш дегенинг – тотур джайгъан, атылгъан,
Къарт дегенинг – джукъусузлукъ къатылгъан.
Къартайгъанлай адам сансыз этилир,
Джюкча кёрюб, уакъ – уакъ тюртюлюр,
"Джерин табсын" – деген сёзле эштилир,
Алай бла да ахыр оюм этилир.
Джаш кюнюнгде кёлюнг къалса, кетерсе,
Къартлыкъда уа, боюн ийиб тёзерсе,
Алгъа барсанг – ёлюм бла танышыу,
Артха къайтсанг – джаш тёлю бла къарашыу.
Къартлыкъ деген тарбуунду байлаучу,
Ёлюм келиб алайдан джан сайлаучу,
Эй, къарт кюнде таянчагъынг – эскериу,
Хар кюн ючюн – ёлюм бла сермешиу.
Джашлыкъ деген билек кючге базыучу,
Хар кюнюнден татыу, асыу алыуучу,
Къартлыкъ деген, кюнден – кюнге азыучу,
Ёлюм деген кюн санауун джазыучу.
Джашлыкъ джолгъа атланыучу бёгекди,
Къартлыкъ джандан таяныучу безгекди,
Джашлыкъ мурат толуруна ийнаныр,
Къартлыкъ дуния хаухлугъуна къыйналыр.
Джашау деген, кёз булджутуу, кёзбауду,
Керти болгъан – ёлюм деген азауду,
Къартлыкъ деген – ол керти бла бетлешген,
Джашлыкъ деген – кёзбау чакъгъа илешген.
Къарт кюнюнгде кёлюнг такъыр болады,
Бир терс къарам, бир сёз джара салады,
Джаш адамла аны хазна сезмезле,
Къарт адамны ич дуниясын билмезле.
Джаш ёмюрюм – къындан къылыч тартханлай,
Къарт ёмюрюм къаудан хансча къатханлай,
Джашлыкъ деген – тау башына джанашхан,
Къартлыкъ деген – ёзен тар бла къарашхан.
Джаш ёмюрде дуния деген – айланчды,
Къарт ёмюрде – кишен салгъан байланчды,
Джашлыкъ деген – алтын къама такъгъанлай,
Къартлыкъ деген – ёлюм аяз къакъгъанлай.
Джаш кюнюнгде – дуния деген - къыйырсыз,
Джашау деген, оюн кибик, къыйынсыз,
Учхан санынг ишге ёшюн салдыра,
Муратынга къаджыкъмайын бардыра.
Джашлыгъым эд – илячинни джетерлей,
Къартлыгъымды – абын – сюрюн этерлей,
Джашау деген – къысха оюн, булджутуу –
Ёмюрюнгю къысхалыгъын унутуу.
Джашлыкъ – озгъан заманындан хапарсыз,
Къартлыкъ – кёрген бушуундан рахатсыз,
Джашлыкъ – джолгъа, кёргенине алданган,
Къартлыкъ – эски ангыла бла таланган.
Джаш кюнюнгде – кёкге мурат саласа,
Къартлыкъда уа – сансыз болуб къаласа,
Джаш кёкреги тебрен – тебрен тебиучю,
Къарт кёкрек а джыллай, кюнлей эриучю.
Джашлыкъ деудю, ауруу – талау билмеген,
Ёлюм джары аз да акъыл бёлмеген,
Бёгек кёллю джаш ёмюрюм алай эд,
Къартлыкъ кюнню келмез кюнге санай эд.
Агъар суулай джаш джылларым саркъдыла,
Джашауума мор кёлекге атдыла,
Джигит саным ауур болду, тирелмей,
Чемер къолум чола болду, керилмей.
Къартлыкъ келди къулагъыма эн салыб,
Кёзлерими кёз джауундан ёз алыб,
Тёнгегими эритирлей тутханды,
Бетиме да ызлы хатын атханды.
Джашлыгъымда ат белинде, тойда эм,
Юйюр, арбаз, мал къайгъы бла "хойда" эм,
Энди келиб олтургъанма къуушха,
Джашауума эте терен гурушха.
Джаш ёмюрде дуния бети чакъ болур,
Къарт ёмюрде хар атламынг сакъ болур,
Кёз тубанлаб мутхуз къарар, кёралмай,
Акъыл турур ойумлауун эталмай.
Эй, джанкъозгъа къаудан хансдан - не айтыу?!
Джазгъы тангда къач кюнюне - не джарсыу?!
Джашлыкъ билмез къартлыкъ салгъан аурну,
Къартлыкъ сюймез джашлыкъ этген даурну.
Эй, джаш ёмюр, тауда таууш этгенлей,
Къарт ёмюр а мийик джардан кетгенлей,
Алгъа барсанг – алгъа барыр джолунг джокъ,
Артха барсанг – джаш тёлюде орнунг джокъ.
Эй, джашлыгъым, сууда балыкъ джюзгенлей!
Эй, къартлыгъым, кючсюзлюкден безгенлей!
Эй, джазыуум, къуандырыр болмагъан!
Эй, муратым, сакълай – сакълай толмагъан!
Джаш ёмюрюм – джырыб ётген окъ кибик,
Къарт ёмюрюм – джюрегимде тот кибик.
Туудукъ, ёсдюк, чабаладыкъ, къартайдыкъ,
Умут эте, мурат эте таркъайдыкъ.
Читайте также: